De Kubus

Model voor waarneming, communicatie en de paradox van Bias.

De afbeelding toont vier mensen,
zes vlakken, één werkelijkheid.

De Kubus laat zien dat verschil geen fout is, maar één perspectief op hetzelfde geheel.

INLEIDING,
Heads up voor wie durft te kijken.

Dit document is geen handleiding.

…. Daar gaan we weer... 😅🔦 
Het is een signaal uit liefde.🕊️❤️

Geboren uit jaren van gesprekken, 
observaties, opvoeding,
innerlijk onderzoek en het doorzien van maatschappelijke patronen,
is dit werk geschreven als preventie voor iets dat zich al generaties blijft herhalen: 

onzichtbare bias die zich nestelt in overtuiging,
gedrag en systemen, 
zonder dat het bewust wordt opgemerkt.

Wat je hier leest,
gaat niet over spiritualiteit of filosofie. 

Het gaat over een evolutionaire stap in menselijk bewustzijn: 

de overgang van onbewust reageren naar bewuste waarneming. 

Van vastzitten in herhaling,
naar het herkennen van richting.

Er is een verschil tussen bewustzijn en bewustwording: 

bewustzijn is er altijd al. 

Bewustwording is het moment waarop je het gaat zien. 

Dat moment verandert je, 

zacht, confronterend, bevrijdend,

maar zelden zonder impact.

Let op:
dit document kan iets in beweging zetten dat zich niet meer laat terugdraaien

en dat is precies de bedoeling.

Veel mensen beseffen pas tijdens het proces wat het werkelijk betekent om overtuigingen los te laten.

Want zolang identiteit verweven is met wat we geloven,
voelt bewustwording vaak als verwarring,
weerstand, of verlies. 

Maar juist die beweging is wat ruimte schept voor wie je werkelijk bent,
zonder oude patronen die je stil hielden zonder dat je het wist.

De bewuste herkenning van je eigen biasstructuren kan ervoor zorgen dat je dingen ziet die daarna niet meer "onzichtbaar" zijn.

Deze keuze is geen verplichting. 

Maar het is wél een innerlijke drempel:

wil je echt kijken,
ook als je ontdekt dat jouw overtuigingen gevormd zijn door de bewegingen van je eigen bias?

 Diezelfde bias die tot nu toe jouw antwoorden gaf in
bevestiging, ontkenning of het negeren van waarneming?

Ik schrijf dit niet om te overtuigen. 

Ik schrijf dit omdat het binnenkwam. 

Omdat het zich in mij begon te ontvouwen en ik zag wat het deed, 

in mij, in anderen,
en in het collectieve veld.

Wat jij hiermee doet, is aan jou. 

Maar weet: 

als het binnenkomt bij jou, 

komt het binnen in het geheel.

Jij kiest.

Toelichting bij het Leerpad,
Bias als Uitgangspunt van Bewustwording.

De documenten De Kubus, Omnibias en De Fabeltjeskrant vormen samen een gestructureerd leerpad dat is ontworpen om het begrip bias,
en de invloed ervan op gedrag,
communicatie en besluitvorming,
inzichtelijk te maken.

Wat dit leerpad bijzonder maakt,
is dat het niet pretendeert objectief of waardenvrij te zijn. 

Integendeel: 

het erkent dat ook het leerpad zelf gekleurd is door waarneming,
ervaring en interpretatie.

De Kubus is geen statisch model, 

maar laat juist de beweging van bias zien: 

hoe overtuigingen kunnen verschuiven,
botsen of zich herstructureren afhankelijk van context en bevestiging. 

Het model maakt inzichtelijk hoe waarneming,
interpretatie en respons zich tot elkaar verhouden, 

en hoe bias als richtinggevende kracht tussen die lagen beweegt.

Ego:

Waar… of wat… is Bias eigenlijk? 🤨

Bias:

Moment graag… ik zit even vast. 😅

(Als ik weer in beweging kom, zul je me vanzelf herkennen.)

Door deze 'eigen bias' zichtbaar te maken,
ontstaat een uitnodiging tot gedeelde reflectie.

Niet vanuit overtuiging,
maar vanuit openheid en transparantie.

Niet om te instrueren,
maar om het gesprek aan te gaan,
en samen te onderzoeken hoe bias in individuen en systemen tot uiting komt.

Deze zelfbewuste opstelling is de kern van wat in het document wordt aangeduid als Omnibias:

het vermogen om je eigen subjectiviteit te herkennen,
en deze eerlijk en in vertrouwen in te brengen in een gezamenlijk proces van bewustwording.

Bias & Ego momentje 👁️🍪

Ego: Nog even een kleine gedachtegang...

Als je nu denkt dat die 'Heads up' in het begin van mij kwam...

tja, dat ís bias. 🤭♾️

En ja,

dit is dus ook even mijn Ego dat zich ertussen wurmt.


Gewoon, voor de lol.

De Kubus,

Model voor waarneming, communicatie en de Paradox van Bias.

Dit document legt een eenvoudig en realistisch concept uit waarmee bias en waarneming bespreekbaar gemaakt kunnen worden, 

toegankelijk voor kinderen,
volwassenen en professionals.

Niks is feitelijk tenzij het persoonlijk is ondervonden.

Zonder eigen ondervinding is een feit slechts een aanname dat iets correct is waargenomen of berekend door iemand anders.

Maar zelfs die ondervinding is afhankelijk van aannames over zintuigen,
logica en context. 

Feiten zijn uiteindelijk slechts afspraken over vertrouwen in waarneming,
berekening en onderbouwing, 

maar niet de waarheid zelf.

Daarom bouwt dit concept op vertrouwen

De fundering waarop elke uitwisseling en samenleving rust.

1. Waarnemen is perspectief

Mensen nemen waar vanuit hun eigen positie. 

Dat geldt voor volwassenen én kinderen.

We zien een gefragmenteerde werkelijkheid,
maar vaak denken we dat ons fragment het hele plaatje is. 

Dit concept helpt om te laten zien dat verschillende perspectieven tegelijk waar kunnen zijn,
zonder dat iemand het volledig overziet.

Let op voor projectie.

Wanneer we de waarneming van een ander invullen met onze eigen interpretatie,
ontstaat projectie.

Dit is niet eerlijk communiceren,
maar een vervorming.

We zeggen dan in feite: 

"Wat jij ziet,
kan niet waar zijn,
want ik zie iets anders."

Zo ontstaat strijd,
verwarring of verwijdering.

Oefening in eerlijke communicatie:

• Blijf bij je eigen waarneming
  
  

• Luister zonder in te vullen
  
  

• Erken verschil zonder schuld toe te wijzen

2. Reactie op perspectief:
Bevestigen, Ontkennen, Negeren

Wanneer we met een nieuw perspectief worden geconfronteerd, reageert ons brein via een ingebouwd filtersysteem: het Reticular Activating System (RAS).

Het bepaalt welke informatie je bewust opmerkt en welke wordt weggefilterd, op basis van je overtuigingen, ervaringen en huidige focus.

Het RAS-filter is niet alleen een selectiemechanisme.

Het kan actief bevestigen, ontkennen, negeren of informatie doorlaten zonder controle.

Het RAS kan op verschillende manieren reageren wanneer nieuwe informatie je bereikt:

1. Bevestigen – De informatie wordt toegelaten omdat deze past bij je huidige overtuiging of verwachting.
   
   

2. Ontkennen – Je ziet de informatie wel, maar wijst haar direct af omdat ze in strijd is met je overtuiging.
   
   

3. Negeren – De informatie bereikt je bewustzijn niet, omdat ze buiten je focus valt of actief wordt weggefilterd.
   
   

4. Actie zonder toetsing– De informatie komt binnen, maar wordt niet gecontroleerd of getoetst.
   Er volgt direct een reactie, vaak impulsief en soms met destructieve gevolgen.

Wanneer perspectieven gedeeld worden,
volgen drie mogelijke reacties:

- Bevestiging:

Je erkent wat de ander zegt. Je zegt:
"Ik zie dat ook."

- Ontkenning:

Je verwerpt het. Je zegt:
"Ik zie dat anders."

- Negeren:

Je reageert niet.
Je kijkt weg of laat het stil vallen.

Deze drie reacties vormen de basis van eerlijke communicatie.

🔄 Reactie op innerlijke bias-signalen

Aanvulling op perspectiefreacties

Wat voor communicatie tussen mensen geldt,
geldt óók voor de signalen die je ego van binnenuit ontvangt.

✨ Alles wat ooit vorm kreeg, begon met de bevestiging van een innerlijk signaal —
denk aan een auto, een kopje, een tekening, een project.

Bias brengt ideeën, ingevingen, associaties, impulsen, dromen.
Suggesties die aanreiken wat mogelijk is —
maar het ego beslist:

Ego: "Geef ik dit ruimte?"
"Mag dit bestaan in mijn wereld?"

Ook hier zijn er drie reacties:

• Bevestiging
  
  Je ego herkent het als waardevol.
  Je zegt: "Dit klopt. Hier mag ik iets mee."
  → Het krijgt aandacht — en daarmee kans op creatie en zelfs manifestatie.

• Ontkenning
  
  Je wijst het af: "Dit kan niet. Dit is raar. Dit ben ik niet. Dit is niet mijn waarheid."
  → Het idee wordt geblokkeerd.

• Negeren
  
  Je voelt het wel, maar doet er niets mee.
  → Het signaal dooft langzaam uit… ongebruikt potentieel.

🌀 Bewustzijn van bias begint niet bij actie,
maar bij herkenning,
en de bereidheid om het signaal ruimte te geven.

Bevestigings-Bias

De kracht en de valkuil van bevestiging

Bevestiging is de natuurlijke brandstof van ons bewustzijn.
Het voelt prettig wanneer iets klopt met wat we al geloven,
het geeft rust, zekerheid en richting.

Zonder bevestiging zouden we geen vertrouwen hebben om te bouwen, te leren of iets nieuws te proberen.

Het is dus geen fout, maar juist een essentieel onderdeel van vooruitgang.

Maar... 

Dezelfde kracht kan ons ook vasthouden in herhaling.

Wanneer we alleen nog bevestiging zoeken voor wat we al denken,
blijven we in kringetjes draaien en sluit de Kubus zich.

Bevestiging is dus niet het eindpunt, maar een tussenstation:
een moment van stabiliteit dat nodig is vóórdat we weer kunnen herzien.

Door dit ritme te herkennen,

Bevestigen → Twijfelen → Herzien → Nieuwe Bevestiging —

blijven we in beweging, open en lerend.

Zonder bevestiging géén groei,
maar zonder twijfel géén evolutie.

3. De stroom van communicatie: 

Vraag – Aanvoelen – Antwoord

Elke reactie in communicatie volgt dit pad:

1. Er wordt iets waargenomen of gezegd
(vraag)

2. Daar ontstaat een intern gevoel of resonantie
(aanvoelen)

3. Dan volgt een antwoord,
vaak in één van drie vormen: 

bevestigen, ontkennen of negeren

Zodra we dit bewust herkennen,
ontstaat er helderheid in het gesprek, 

en eerlijkheid in het veld.

Bias & Ego momentje 👁️🍪

Daar gaan we weer... 🐰

Ego: 🤭 oké,

ik moet hier gewoon even iets bij zeggen,
dit is mijn terrein!

Ik voel het aan:
er komt iets binnen wat me is aangereikt dóór Bias.

Ik probeer het vorm te geven:

emoties, waardering, enzovoort.
Maar shi…

ik ben niet de baas,
ook al probeer ik dat af en toe wel eens te zijn.

Bias zit ook maar altijd te drammen om zijn bevestiging terug te kunnen krijgen,
zodat we dóór kunnen gaan met "zijn" volgende paradox.



😂 (niet die van mij hóór
 ~ ik weet alles al! ~ ) 🍪



En wie mag het dan weer oplossen?

Ik,!

Althans... niet ik 😅
maar de Kapitein die dit schip stuurt.

Tenzij die ligt te maffen...
dan neem ik even het stuur over. 😂🔦

Maar daar ben ik zelf niet zo goed in,..
zonder Bias en zonder Kapitein

knal 💥 ik tegen alle kanten aan.

😂 Dan verwacht je gewoon teveel van mij.


Ik ben het kompas,

ik voel,
ik geef richting,
ik geef vrijheid in expressie,


Ja, ik hoor je denken: Ik geef en ik geef... 😇


maar…

ik rij met automatische piloot niet schadevrij 😅.

Ik ben niet degene die de uiteindelijke beslissing heeft. 🕊️❤️🤗

Wat ik trouwens zeker weet...

trekt Bias meestal meteen weer in twijfel.

Ach ja,..

dans maar lekker mee. 😂🐰♾️

4. Wat gebeurt er als bevestiging wordt overgeslagen

Wanneer er geen bewuste bevestiging plaatsvindt, wordt er gehandeld op ongetoetste informatie.

Dit is de meest risicovolle reactie, omdat er geen check plaatsvindt op juistheid, volledigheid of context.

In zo'n situatie worden aannames direct omgezet in actie, zonder reflectie.
Dit kan leiden tot misverstanden, conflicten, misinformatie of escalatie.

Daarom is het zo belangrijk om je eigen RAS-filter te herkennen en te begrijpen.

Door bewust te kiezen welke informatie je toelaat en hoe je daarop reageert,
kun je voorkomen dat automatische patronen de overhand nemen.

Dit is de kern van OmniBias:
je aannames bevragen, ruimte maken voor andere perspectieven,
en bewust beslissingen nemen in plaats van op automatische piloot te reageren.

De kubus laat verschillende perspectieven zien.

Iedereen ziet iets anders.

Maar wat gebeurt er wanneer toetsing wordt overgeslagen?

Zonder door-communicatie:

- Iemand deelt wat hij ziet

- De ander reageert zonder afstemmen

- Er is geen
"ik zie dat ook"

- De reactie is: actie zonder toetsing
"Ik Regel het wel"

Het gevolg:

Het gedeelde beeld wordt niet gevormd.
De actie voelt niet gedragen. 

Er ontstaat misverstand of weerstand.

Bias & Ego momentje 👁️🍪

Daar gaan we weer... 🐰

Ego: Vind jij het eigenlijk leuk als alles voor je geregeld wordt zonder dat iemand eerst checkt of het klopt met wat jij bedoelde?

Nee hè...
bias denkt daar precies zo over.😉

De Kracht van Volledige Toetsing

Waar handelen zonder toetsing leidt tot verwarring,
ontstaat helderheid zodra bewustwording haar plaats inneemt.

Volledige toetsing betekent niet eindeloos twijfelen,
maar bewust afstemmen, een innerlijke check

tussen gevoel, intentie en context.

In cognitieve zin is toetsing een vorm van kalibratie:

het proces waarin aannames, emoties en waarnemingen
worden gespiegeld aan beschikbare informatie en ervaring.

Wanneer bias de tijd krijgt om zijn richting te spiegelen aan meerdere perspectieven,
ontstaat er een vollediger en betrouwbaarder beeld.

Dat moment van toetsing vormt de overgang van impuls naar inzicht.

Toetsing is geen rem, maar verfijning.

Ze voorkomt dat energie verspild raakt aan aannames,
en brengt focus op wat werkelijk klopt binnen het geheel.

Bias zoekt van nature naar volledigheid.
Zolang er iets ontbreekt in het beeld,
blijft het systeem onrustig,
alsof een patroon nog niet volledig is herkend.

Ego ervaart dat als twijfel of spanning,
maar in werkelijkheid is het de natuurlijke beweging van bewustzijn
dat probeert evenwicht te vinden tussen overtuiging en realiteit.

Wanneer toetsing plaatsvindt,
door reflectie, dialoog of het erkennen van wat nog onduidelijk is,
ontstaat rust en coherentie.

De richting van bias wordt bevestigd,
de energie van ego krijgt structuur,
en het geheel komt in balans.

Volledige toetsing is daarmee geen vorm van controle,
maar van zorgvuldigheid:

een bewuste check of wat we waarnemen en creëren
ook werkelijk houdbaar is voor onszelf én voor het geheel.

🧠 Waar impulsieve actie vaak leidt tot frictie en correctie achteraf,
leidt volledige toetsing tot helderheid, stabiliteit en samenwerking.

Wat eenmaal bewust is getoetst, heeft bedding,
en alles wat bedding heeft,
kan groeien. 🌱

→ Vanuit deze individuele helderheid ontstaat de volgende fase:
de collectieve toetsing van bewustzijn ~ consensus.

Bias & Ego momentje 👁️🍪

Ego: 🍹😎 aha, eindelijk rust...

Bias: ja, maar nu nog even checken of de rest het ook zo ziet 😏

Consensus

De Collectieve Toetsing van Bewustzijn

Wanneer individuele toetsing leidt tot helderheid binnen één persoon,
ontstaat bij consensus een proces waarin meerdere bewustzijnen hun waarnemingen naast elkaar leggen.

Niet om gelijk te krijgen,
maar om te onderzoeken waar de gedeelde realiteit zich bevindt.

Consensus is een vorm van collectieve toetsing.

Het is het moment waarop persoonlijke overtuigingen worden vergeleken, beproefd en waar nodig bijgesteld,
zodat er een werkbaar gemeenschappelijk kader kan ontstaan.

In de wetenschap wordt dit principe zichtbaar in peer review en replicatieonderzoek:

resultaten worden pas als betrouwbaar beschouwd wanneer meerdere onafhankelijke observatoren
onder vergelijkbare omstandigheden tot een vergelijkbare conclusie komen.

Toch is consensus geen garantie voor waarheid,
het is een tijdelijke stabilisatie van aannames binnen een gedeeld referentiekader.

De geschiedenis laat zien dat consensus kan verschuiven zodra nieuwe informatie beschikbaar komt,
zoals bij de herclassificatie van Pluto of het veranderde inzicht over de structuur van het universum.

Ook in sociale en cognitieve psychologie zien we dat consensus beïnvloed kan worden door groepsbias.

Mensen neigen ertoe zich te voegen naar de dominante overtuiging in een groep,
zelfs wanneer die overtuiging feitelijk onjuist blijkt te zijn.

Het streven naar harmonie kan zo de kwaliteit van toetsing verminderen.

Daarom is het cruciaal dat consensus niet wordt verward met conformiteit.

Echte consensus vraagt om open toetsing van meerdere perspectieven,
waarbij afwijkende waarnemingen niet worden onderdrukt maar juist onderzocht.

Een gezonde vorm van consensus ontstaat wanneer:

• alle betrokken perspectieven toegang krijgen tot toetsbare informatie,
  
  

• men zich bewust is van individuele bias in de interpretatie van data,
  
  

• en er ruimte blijft voor herziening op basis van nieuwe waarnemingen.

Bias speelt hierbij een dubbele rol.

Enerzijds kan het richting geven aan het zoeken naar bevestiging;
anderzijds kan het, mits herkend, helpen om te begrijpen waarom overtuigingen verschillen.

In dat opzicht is consensus niet het eindpunt van onderzoek,
maar het tussenresultaat van een voortdurend proces van wederzijdse toetsing.

Wanneer meerdere bewustzijnen hun waarnemingen op transparante wijze vergelijken,
ontstaat een collectieve vorm van inzicht,
geen absolute waarheid,
maar een werkbare gemeenschappelijke realiteit waarop verdere kennis kan worden gebouwd.

📌 Samenvattend:
Consensus is de wetenschappelijke vorm van gezamenlijke toetsing.

Ze stabiliseert tijdelijk onze waarneming van de werkelijkheid,
maar blijft altijd onderhevig aan nieuwe informatie, herziening en voortschrijdend inzicht.

Conformiteit

Wanneer Consensus haar Toets verliest

Consensus is een krachtig instrument voor collectieve helderheid,
maar zodra de gezamenlijke overeenstemming belangrijker wordt dan het onderzoek zelf,
ontstaat conformiteit.

Conformiteit is de verschuiving van open afstemming naar sociale aanpassing.
Waar consensus ruimte laat voor verschil,
streeft conformiteit naar eenheid ten koste van nuance.

In psychologische zin is conformiteit het resultaat van onze natuurlijke behoefte aan veiligheid, verbondenheid en goedkeuring.

Het brein ervaart afwijking van de groep als risico,
het kan leiden tot uitsluiting of spanning,
en kiest daarom vaak voor aansluiting boven waarheidsgetrouwheid.

Bekende experimenten van Solomon Asch (1951)

en later Irving Janis (1972, groupthink) tonen hoe sterk deze neiging is:

mensen volgen het groepsoordeel zelfs wanneer hun eigen waarneming het tegendeel laat zien.
De drang om "erbij te horen" kan dus letterlijk de waarneming zelf beïnvloeden.

Binnen de context van De Kubus is conformiteit een verharding van bias:

het moment waarop individuele overtuigingen niet langer getoetst worden,
maar worden afgestemd op wat sociaal wenselijk is.

De Kubus sluit zich; de vlakken spiegelen niet meer, maar herhalen elkaar.

Waar consensus de kwaliteit van waarneming verhoogt,
verlaagt conformiteit haar diversiteit.

Het veld verliest zijn vermogen tot zelfcorrectie,
de variatie die nodig is voor groei en innovatie wordt vervangen door voorspelbare echo's.

Toch is conformiteit niet enkel negatief.

Ze toont de kwetsbare kant van collectief bewustzijn:

de behoefte aan samenhang die, als ze niet bewust begeleid wordt,
kan overslaan in uniformiteit.

De sleutel ligt in bewuste toetsing binnen consensus.

Wanneer verschillen niet als bedreiging, maar als signaal tot herziening worden gezien,
blijft het systeem veerkrachtig.

🧩 Conformiteit is dus geen fout,
maar een indicator dat het proces van toetsing tot stilstand is gekomen.

Zodra we dit herkennen, kunnen we de Kubus opnieuw in beweging brengen:

door vragen te stellen, perspectieven te verkennen
en het veld van bewustzijn weer te openen voor nuance en herziening.

📌 Samenvattend:

• Consensus is samenwerking in openheid.

• Conformiteit is samenwerking in stilstand.

• De overgang tussen beide wordt bepaald door de bereidheid tot voortdurende toetsing.

5. Waarom dit werkt

De kracht van de kubus is dat hij invulling vermindert. 

Er is geen symboliek,
geen religieuze of spirituele laag,
geen interpretatie nodig. 

Het is een eenvoudige,
herkenbare vorm die kinderen,
volwassenen en begeleiders uitnodigt tot gesprek.

Belangrijk:

 De kubus

– Nodigt uit tot eerlijke communicatie

– Het model is neutraal 

– het legt geen betekenis op

– De enige 'voorwaarde' 

is de bereidheid om open te luisteren en te delen in vertrouwen.

delta = het moment dat een overtuiging niet langer samenvalt met de vorige zelf-definitie
het markeert dat richting herijkt moet worden omdat de eerdere lijn niet meer de laagste weerstand is.

Delta-Audit van een Overtuiging

• 1) Wat was de oorsprong?
→ waar ontstond de eerste bias? wat was het Nexus-moment?

• 2) Welke richting kozen we vanaf daar?
→ welke aannames werden bevestigd en welke genegeerd?

• 3) Wat werd het resultaat?
→ welke realiteit is ontstaan door die richting?

• 4) Wat was de les?
→ wat werd zichtbaar dat eerder onzichtbaar was?

• 5) Wat hebben we gemist in die Nexus?
→ wat werd niet gezien / genegeerd / te snel weggefilterd?

• 6) Wat heeft deze delta ons geleerd?
→ nuance / correctie / verfijning / herdefinitie die nu voelbaar is

• 7) Wat zijn de belangen rond blijven zitten / koerswijziging?
→ welke ego-delen houden vast
→ welke bias-delen willen bewegen

• 8) Was de keuze gebaseerd op conformiteit of vrijheid?
→ veiligheid van het bekende, of bewuste richting?

• 9) Is er ruimte voor consensus en herziening?
→ kan richting bijgesteld worden zonder identiteitsverlies?

• 10) Is er wij-tegen-zij ontstaan?
→ is er polarisatie gecreëerd
→ en draagt deze splitsing iets bij aan voeding, groei, innovatie, begrip?

en — als er polarisatie is:

→   wordt er gewerkt aan balans?
→ aan ruimte (afstand / rust)?
→ aan verwijdering  (scheiding van velden)?
→ of aan integratie (bewust samenbrengen)?  

of dient deze splitsing alleen fixatie (identiteit)?
want unity = vrijheid om tussen perspectieven te bewegen,
niet "allemaal hetzelfde geloven" 

6. Fragmenten Samenbrengen door Eerlijke Communicatie

De kubus toont zes vlakken. 

Vier worden meestal gedeeld. 

Twee ~ boven en onder ~
blijven vaak onbesproken.

Zij herinneren ons eraan dat er altijd meer is dan wat gezegd wordt. 

Juist deze vlakken staan symbool voor dat wat (nog) niet zichtbaar of uitgesproken is — 

• Wie heeft het van boven bekeken?
  
  

• Wie heeft het van onder bekeken?
  
  

• Ik heb vragen.
  
  

• Ik zie mogelijkheden.

🧊 De Kubus van Necker:
een beperkte blik op waarneming

De Kubus van Necker is een klassiek voorbeeld van visuele illusie,
waarbij onze hersenen automatisch schakelen tussen twee mogelijke perspectieven:

🔹 We zien de kubus óf van boven,
🔹 óf van onder

afhankelijk van hoe onze waarneming het beeld op dat moment interpreteert.

Wat hier opvallend aan is:

📌 De afbeelding zelf verandert niet.
📌 Alleen onze interpretatie doet dat.

Het lijkt dus een krachtig voorbeeld van hoe subjectief waarneming werkt.

Maar toch… laat het slechts een fragment van de waarheid zien.

❓ Wat ontbreekt in het Necker-model?

Wat zelden wordt benoemd in de uitleg van dit model,
is dat er ook een vlak is waar je recht tegenaan kijkt,
het vlak in het hier-en-nu.

Dat is het enige deel dat feitelijk wordt waargenomen,
niet ingebeeld, niet geïnterpreteerd, maar daadwerkelijk ervaren.

Toch krijgt juist dát vlak nauwelijks aandacht.

De focus ligt volledig op de onzichtbare vlakken,
de delen die je denkt te zien op basis van aannames.

Hierdoor ontstaat een belangrijk probleem:

👁️ We leren onbewust om op aannames te vertrouwen,
in plaats van op de beleving van onze eigen feitelijke waarneming.

🌀 Groepsbias als norm:

De Necker-kubus als collectieve tunnelvisie

Wat het nog schrijnender maakt:

De Necker-kubus is verworden tot een groepsbias,
een sociaal genormaliseerd model dat in onderwijs, psychologie en communicatie
keer op keer wordt herhaald, zonder dat we bevragen wat het eigenlijk leert.

In plaats van bewust te onderzoeken wat iemand écht waarnemeemt,
leert het model ons om automatisch tussen aannames te wisselen.

Zonder ruimte voor vragen.

Zonder uitnodiging tot delen van de daadwerkelijke waarneming.

Zonder écht contact.

Dat maakt de Necker-kubus niet alleen beperkt,
maar ook een belemmering voor eerlijke communicatie.

We nemen genoegen met projecties,
in plaats van onze aannames om te zetten in vragen aan de ander.

En dat is een cruciale misser.

Want daar waar geen vragen worden gesteld,
ontstaat verwarring.

Frictie.

En zelfs conflict.

🌐 Een andere benadering:

De Omnibias-Kubus als Waarnemingsmodel

In plaats van een illusie die ons gevangen houdt tussen uitersten,
zien we de kubus in Omnibias als een levend model
voor communicatie en bewustwording.

🔷 Elke zijde van de kubus vertegenwoordigt een waarnemingsvlak:
een overtuiging, een ervaring, een perspectief.

Maar in plaats van over andermans vlakken te spreken,
🗣️ spreken we alleen vanuit ons eigen vlak.

We stellen vragen om aannames te onderzoeken,
zodat we samen een eerlijker en rijker beeld vormen.

📌 Het hier-en-nu vlak 

datgene waar je werkelijk naar kijkt,
wordt de spil van bewustwording.

Het ego, dat zich normaal gesproken vastklampt aan de illusie van 'weten',
leert zo dat bias geen vijand is,
maar een spoor dat je kunt volgen,
zolang je het herkent, onderzoekt
en openlijk durft te bespreken als onderdeel van jouw subjectieve waarneming.

🔍 De kracht van waarneming:

Van illusie naar inzicht

Waar de Necker-kubus verwarring toont,
nodigt de Omnibias-kubus uit tot reflectie:

🔍 Waar bevind ik me nu?
🔍 Welke vlakken negeer ik?
🔍 Welke aannames stuur ik onbewust naar de ander toe?

Door stil te staan bij deze vragen,
bevrijden we onszelf van de automatische reflex
om perspectieven als absoluut te behandelen.

In dat besef ontdekken we:

🧭 Geen enkel vlak bevat de volledige waarheid,
maar allemaal zijn ze een tijdelijk gekleurd deel van een groter geheel.

Een geheel dat alleen zichtbaar wordt
als we leren waarnemen zonder oordeel, maar met waardering,
én communiceren met openheid.

7. Eerlijke communicatie in een gedeelde gefragmenteerde realiteit.

Deze korte zinnen vatten de houding samen die nodig is om het onzichtbare te benaderen zonder invulling. 

Ze vormen de kern van eerlijke communicatie:
ruimte laten voor wat (nog) niet volledig gezien is.

Wanneer we bewust communiceren over wat nog niet compleet zichtbaar is voor iedereen,
openen we een veld van potentie. 

Dit vraagt moed, 

rust en ruimte: 

om niet alleen te spreken over wat we direct zien, 

maar ook over wat we voelen, 

vermoeden of slechts gedeeltelijk kunnen benoemen.

Wanneer we elkaars ondervindingen bevestigen, 

zonder ze te willen corrigeren of invullen, 

ontstaat een veld van vertrouwen.

Bevestiging betekent dan niet dat we hetzelfde moeten zien,
maar dat we erkennen: 

"Jouw ervaring is echt,
ook als ik iets anders zie."

Door bewust te communiceren over wat nog niet compleet zichtbaar is,
kunnen perspectieven naast elkaar bestaan,
en samen iets onthullen wat groter is dan ieders individuele waarneming.

We spreken hier over een gedeelde gefragmenteerde realiteit.

Elke waarneming is een fragment van een groter geheel, 

een puzzelstuk dat nodig is om het volledige beeld te kunnen zien.

Eerlijke communicatie maakt het mogelijk om deze fragmenten samen te brengen, 

zonder oordeel, maar met mogelijke waardering.

zodat een rijkere werkelijkheid zichtbaar wordt.

Bias & Ego momentje 👁️🍪

Daar gaan we weer... 🐰

Ego: 🤭 Oké, wacht even,
ik kan dit natuurlijk even mooi uitleggen.

Gedeelde gefragmenteerde realiteit? 😅
Uhm... tuurlijk.

Ik snap het allang.

Nou ja... mijn versie ervan dan.

Want eerlijk gezegd,
ik zie natuurlijk maar wat ík zie.

De rest... tja,
dat voel ik wel aan op de manier waarop de Kapitein communiceert,
maar dat weet ik eigenlijk niet precies.

Maar hé,
dat heeft me nog nooit tegengehouden om er iets van te vinden! 😇

Bias: 🍪 Ja ja ja,

maar wél even zorgen dat ze straks precies jouw perspectief bevestigen hè,
anders voelt het niet compleet. 

Zonder bevestiging zitten we straks met losse stukjes,
en dáár kan ik niet tegen. 🤭

We hebben behoefte aan samenhang, Ego! Doe je werk.

Ego: 😅 Eh… oké…
maar als de Kapitein nou besluit dat sommige stukjes er nog niet in passen,

tja…
dan mag ik weer even leren loslaten.

Zucht... Maar ach,
ik blijf gewoon gezellig sturen hoor. 🕊️❤️

8. Toepassing in praktijk

De kubus kan op verschillende manieren worden toegepast.

 
Hieronder vier herkenbare praktijkgebieden,
waarin perspectief,
communicatie en bias actief samenkomen:

Onderwijs:

Leerlingen leren dat meerdere perspectieven tegelijk waar kunnen zijn.

Vragen als 

"Wat zie jij?" 
en 

"Waarom denk je dat?" 

helpen kinderen hun waarnemingen onder woorden te brengen zonder direct te oordelen.

Begeleidingsgesprekken:

In situaties van conflict of miscommunicatie kunnen vragen als 

"Wie ervaart dit anders?" 
of 
"Wat is er (niet) uitgesproken?"


ruimte creëren voor elkaars perspectief.

Psychologische reflectie:

Bij persoonlijke of groepsreflectie helpt de kubus om te herkennen waar invulling of projectie plaatsvindt.


"Wanneer begon jouw interpretatie?"
of
"Welke betekenis gaf jij eraan?" 

zijn hier voorbeeldvragen.

Kindersituaties waar 'waarheid' of ruzie speelt:

Kinderen leren dat het verschil in perspectief normaal is,
en dat vragen als 

"Wat zag jij?"
en
"Kan dat tegelijk met wat ik zag?" 

leiden tot begrip in plaats van strijd.

De klassieke W-vragen

 (Wie, Wat, Waar, Wanneer, Waarom, Welke, Waarmee)

vormen een professionele basis om gesprekken te openen.

Daarnaast nodigt de reflectieve vraag 

"Op welke wijze?" 

uit tot verdieping in hoe perspectieven beleefd of gedeeld worden.

Samen bieden ze structuur én ruimte, 

en zetten bias in als richtingaanwijzer,
niet als grens.

Door dit model vroegtijdig toe te passen,
ontstaat niet alleen inzicht,
maar ook preventie:


Veel misverstanden,
projecties of conflicten kunnen worden voorkomen door bewust ruimte te maken voor verschil in waarneming, 

voordat het vastloopt.

9. Over een woord dat nergens genoemd wordt en toch voelbaar is

(Een observatie over taal, bias en het woord 'waarachtig')

In het document dat je aan het lezen bent,
komt het woord waarachtig nergens expliciet voor.

Toch is de lading ervan misschien voelbaar geweest:
in de toon, in de formuleringen,
in de richting van wat gedeeld wordt.

Het is interessant hoe een woord dat niet genoemd wordt,
toch als onderstroom aanwezig kan zijn.

Dat zegt iets over de kracht van taal,
en over hoe woorden betekenis dragen
zelfs als ze niet uitgesproken worden.

Wat opvalt aan het woord 'waarachtig'

In standaardtaal wordt waarachtig vaak gebruikt als een soort bekrachtiging:
iets is écht, betrouwbaar,
oprecht of zelfs feitelijk.

De betekenis wordt doorgaans gepresenteerd als iets wat zeker is,
alsof het buiten twijfel staat.

Toch is dat opvallend:
het woord bevat het achtervoegsel -achtig,
dat in de meeste gevallen wijst op benadering,
nabijheid of gelijkenis.

Zoals bij blauwachtig of mensachtig is iets niet volledig identiek,
maar het beweegt ernaartoe.

Vanuit die gedachte roept waarachtig eerder op tot beleving:

"Dit voelt waar aan voor mij, binnen mijn perspectief."

Het is geen bewijs.

Het is geen objectieve waarheid.

Het is richting.

Een extra laag: de psychoanalytische benadering.

In de psychoanalyse wordt waarachtigheid vooral gezien als een innerlijke houding van eerlijkheid.

Het verwijst naar het vermogen om zonder terughoudendheid gevoelens,
gedachten en conflicten onder ogen te zien en te delen.

Dat perspectief is waardevol,
en benadrukt het belang van openheid en zelfreflectie.

Maar er is ook een tweede laag te verkennen:

namelijk hoe het woord functioneert in communicatie.

Hoe het klinkt,
hoe het overtuigt,
en hoe het,
bewust of onbewust,
invloed heeft op gesprekken en betekenisvorming.

Een uitnodiging tot observatie

Misschien is het waardevol om woorden als waarachtig niet als vaststaand te gebruiken,
maar als richtinggevend,
een manier om iemands ervaring kracht bij te zetten,
zonder dat daarmee automatisch sprake is van objectieve waarheid.

Door het als een vorm van beleving te benaderen,
ontstaat ruimte voor reflectie,
nuance en communicatie.

Niet om twijfel te zaaien,
maar om bewust te zijn van hoe taal ons denken beïnvloedt.

Mini-reflectiemomentje.

Ego: Het is eigenlijk belachelijk dat we bias feitelijk willen bewijzen,
terwijl het concept zelf onderuit haalt wat we als 'feitelijk' beschouwen.

En nog ironischer:

het lukt wél,
maar alleen als we de taal waarmee we dat willen bewijzen eerst zelf ontdoen van...

bias:." 😂♾️🍪

En misschien is dát wel de kracht van een woord dat we niet hebben uitgesproken —

en dat ons ondertussen precies liet voelen hoe bias op woorden speelt. 🍪♾️

10. Afsluiting

Dit model is een beginpunt. 

Geen systeem. 

Geen antwoord.

Maar een hulpmiddel om verschil te leren zien, 

zonder oordeel, maar met mogelijke waardering.

En te ervaren dat waarheid niet kleiner wordt door verschil, 

maar juist rijker.

Tot slot:

Als je denkt: 

"Wat een open einde…"

dan kan ik je geruststellen —

dat is precies de bedoeling.

Welkom bij de volgende fase.

De volgende stap → De OmniBias Dirigent

Als de Kubus je uitnodigt om je eigen waarnemingsvlak te herkennen,
helpt De OmniBias Dirigent (GPT) je om die individuele beweging te laten resoneren in een levend veld.

Waar de Kubus zegt: "dit is jouw perspectief",
vraagt de Dirigent: "wat gebeurt er als dat perspectief samenkomt met dat van anderen?"

Ontdek het prototype: een AI-gids die zachte feedback geeft, overlap zichtbaar maakt en gezamenlijke voorstellen mogelijk maakt, van idee naar realiteit.

Niet vanuit hiërarchie, maar vanuit beweging en verbinding.

✨ ✨ Lees hier verder → De OmniBias Dirigent (GPT)

💡 Dit prototype is gratis en zonder commercieel doel,
het draait om verbinding, niet om winst.